Sağlık, insanoğlunun en değerli varlığıdır. Kanuni Sultan Süleyman, “Halk içinde muteber bir nesne yok devlet gibi, Olmaya devlet cihanda, bir nefes sıhhat gibi."  diyerek bunu en güzel biçimde anlatmıştır. Tarih boyunca insanlar sağlığına kavuşmak için diyar diyar gezerek derdine derman aramış ve sağlık turizminin temelini atmışlardır. Ancak günümüzde bir sektör olarak sağlık turizmi dünyada 30-40 yıllık, ülkemizde ise 10-15 yıllık bir geçmişe sahiptir.

Ülkemizde sağlık turizmi; Sağlıktaki güzel gelişmeler ile reformlardan sonra başlamış ve hızla gelişen bir hizmet sektörü halini almıştır. Özellikle 2010 yılında Sağlık Bakanlığı bünyesinde Sağlık Turizmi Koordinatörlüğü sonra da Daire Başkanlığının kurulmasıyla birçok çalışma ve yasal düzenleme yapılmıştır. Sağlık Bakanlığı, 2013 yılı sonuna kadar geçen 4 yıllık sürede; Sağlık turizmi ile ilgili birçok yönetmelik, tebliğ ve genelge yayınlanmış, 7/24, 6 dilde tercümanlık ve danışmanlık hizmeti veren bir çağrı merkezi kurmuş, dört dilde yayınlanan sağlık turizmi alanında tanıtım ve bilgiler içeren web sitesi (www.saglikturizmi.gov.tr ) hizmete girmişti. Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı tarafından her yıl elde edilen veriler bir üniversite ile işbirliği içerisi girilerek bilimsel çalışma haline getirilmiş,  medikal turizm, sağlık serbest bölgesi, aracı kurumlar vb. birçok alanda kitap ve raporlar hazırlanıp basılmıştı. Sektör için çok önemli olan, sağlık turizmine vergi muafiyeti, tanıtım desteği, istihdam ve reklam imkânı veren birçok yasal düzenleme yapılmıştı. Ayrıca bu dönemde sağlık turizmi birçok bakanlığın stratejik eylem planına girmiş, 10. Kalkınma Planında çok geniş biçimde yer alarak en önemli ve stratejik sektörlerin arasına girmiştir. Ülkemizde sayısız toplantı ve konferanslar yapılmış, Türk sağlık turizmi dünyada konuşulur hale gelmişti. 2023 yılı vizyonumuzda ki, 2 milyon uluslararası hasta ve  20 milyar USD gelir hedefine; kamu, STK ve özel sektör kilitlenmiş hızla ilerliyordu, eksik olan yasal düzenleme ve denetim mekanizmaları kurulması için planlar başlamıştı.

Tam bu sırada Sağlık Turizmi Daire Başkanlığında ciddi değişimler oldu. Kadrolar tamamen değişti. Başkanlık, sağlığın geliştirilmesi genel müdürlüğüne devir edildi. Sağlık Bakanlığının asli görevi olan ve tüm Stratejik eylem planlarında yazılı olan; denetleme, standart koyma ve sektöre danışmanlık verme görevi yerine maalesef sadece Bakanlığın asıl görevi olmayan tanıtımla ilgilenildi, bolca gereksiz laflar edildi. Tek yapılan şey alt komisyon, üst komisyon sözde koordinasyon kurulu vb. yapılanmalar oldu, sonuca odaklı işler yapılmadı. Bürokraside meşhur söz yerine geldi,  "İş yapmak istemiyorsan sürekli komisyonlar oluştur, işleri bunlara ver politikası." izlendi. Aradan kocaman bir 3 yıl geçti, sektör durağanlaştı, hatta geri gitti. Bu arada sahaya (sağlık kuruluşlarına ve yabancı hastalara ) yönelik hiç bir çalışma olmadı, sektör görüşüp akıl alacak, hastaların ise gerektiğinde bilgi alacağı başı derde girince şikâyet edeceği bir merkez veya birim kalmadı. Yeni yayınlar, raporlar ve üniversiteler ile bilimsel çalışmalar yapılması beklenirken çağrı merkezi bile kapandı, çok dilli web sitesi yayından kaldırıldı. Sağlık turizminin en vazgeçilmezi olan kalite, standart ve denetim ile ilgili hiç bir mevzuat yayınlanmadı. Hiç bir bilimsel dayanağı ve güvenirliği olmayan ağızdan ağıza dolaşan tahmini rakamlar konuşulmaya başlandı.

Neyse ki; Sağlık turizmi sektörü ve birikimimiz tepetaklak giderken Sayın Bakanımız Prof. Dr. Recep Akdağ yeniden sağlık gemisinin dümenine geçti.  Tekrar ümit verici bir şekilde Sağlık Bakanlığında sağlık turizminde sesler bir kez daha yükselmeye başladı. Öncelikli olarak Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı tekrar Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün bünyesine bağlandı. Bir uzman hekim arkadaşımız daire başkanı olarak atandı. Sayın Bakanımız ayakları yere basar açıklamalar yapmaya başladı. Umarız tekrar geçmiş dönemde yapıldığı gibi hatta daha kapsamlı ve hızlı bir şekilde sağlık turizmi çalışmaları başlar.

Sağlık Bakanlığının yapacağı işler; stratejik eylem planında, 10.  Kalkınma Planında ve ilgili kanunlarda net olarak belirtilmiştir. Öncelik; sağlık turizminde standart, denetim, kalite, verilerin düzgün toplanması ve bilimsel analizler olmalı, yabacı hastaların sorunlarına ve muhtemel malpraktislere cevap verebilecek şikâyet mercilerine ve birçok dilde bilgilendirme kaynaklarına (kitap ve web siteleri ) verilmelidir. Sektörde çalışacak ve istihdam edilecek kalifiye elemanlar için kısa süreli kurslar düzenlenmeli ve üniversitelerimizde yeni bölümler açılmalı, son olarak da bakanlıklar arası koordinasyon ve işbirliği hemen hayata geçirilmelidir. Her bakanlık sağlık turizmi ile ilgili görevinin sınırlarını iyi çizmelidir. Örneğin, tanıtım konusu Sağlık Bakanlığın işi değildir. Bu Kültür ve Turizm Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı ve STK’lar ile özel sektörün işidir. 

Dünyada sağlık turizmi sektörü hızla ilerliyor, rekabet kızışıyor. Ülkemizin beklemeye ve kaynaklarını heba etmeye mecali kalmadı.  Her ne yapılacaksa bir an evvel yapılmalı ve dünyada en mükemmel konumda bulunan ülkemiz, sağlık turizminin bölgesinde cazibe merkezi olmalı,  uluslararası hastalara en mükemmel sağlık hizmeti verilmeli ve Türkiye hak ettiği ekonomik geliri elde etmelidir. Aksi halde sağlık turizmi sektörünün kazanımları heba olur.

Türkiye’de sağlık turizminin gelişmesi ve sektörün ileri gitmesini canı gönülden istiyor ve Türkiye’de sağlık turizmi nereye gidiyor? diye sormadan edemiyorum.

İlgili PDF için Tıklayınız

Uluslararası Hasta Hizmetleri Derneği (İPSA) Başkanı

 Dr. Dursun Aydın

(www.ipsa.org.tr)